Serdecznie witamy na oficjalnej stronie Szklar Górnych, pięknej miejscowości położonej wśród pięknych zielonych lasów...

Przejdź do treści


Szklary Górne - Kościół św. Piotra i Pawła


Obecny kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła wzniesiony został z kamienia i cegły przed rokiem 1331, a przebudowany w roku 1516. Z tego też okresu pochodzi wystawiony w części nawowej kościoła, dzwon ufundowany przez rodzinę Glaubitzów. Bryła świątyni jest zorientowana, dwunawowa, z wyodrębnionym, prostokątnym prezbiterium o tej samej wysokości, co część nawowa. Cztery przęsła naw zwieńczone są sklepieniami krzyżowymi Przy prostokątnym prezbiterium od strony północnej dobudowana jest zakrystia, zaś przy nawie od strony południowej znajduje się kaplica oraz kruchta z oknami w kształcie elipsy. Okna w części nawowej są ostrołukowe, pozostałe o wykroju pełnym lub prostokątne. Od strony zachodniej, na osi budowli znajduje się pokryta ostrosłupowym dachem wieża. Dolna jej część jest w rzucie czworobocznym zaś od poziomu kalenicy dachu głównego, ośmioboczna. Dwuspadowe dachy świątyni są ceramiczne. We wnętrzach świątyni zachował się niezmiernie bogaty, w większości barokowy wystrój. Jego głównym elementem jest piękny drewniany ołtarz z przełomu XVII i XVIII wieku, z piękną dekoracją snycerską. Równie dekoracyjne są ołtarze boczne z około 1720 roku oraz renesansowa drewniana ambona z 1596 roku o wyraźnych cechach manierystycznych. Ponadto wymienić należy wspaniałe chrzcielnice, gotycką z XIV wieku i renesansową z końca XV wieku, a także późnobarokowy prospekt organowy. Na szczególną jednak uwagę zasługują licznie zgromadzone w prezbiterium renesansowe oraz barokowe całopostaciowe nagrobki. Stanowią one unikalną wręcz kolekcję rzeźby nagrobnej o doskonałych proporcjach i rysunku. Podobne pojedyncze nagrobki znajdują się w kaplicy bocznej oraz w kruchcie. Gruntownej renowacji licznych zabytków zgromadzonych w kościele, a także samego kościoła dokonano w latach 1908 – 1910 z inicjatywy i na koszt ówczesnego właściciela majątku, Franciszka Walentego Ballestrema. Po zniszczeniach w czasie wojny trzydziestoletniej kościół w Szklarach Górnych był jedyną świątynią katolicką w okolicy i pełnił główną funkcję także dla katolików z okolicznych wsi, co łączono, zazwyczaj z bardziej ziemskimi interesami, bowiem tutaj usytuowano Lubiński Urząd do Spraw Handlu. W obrębie murów okalających kościół znajdują się resztki cmentarza przykościelnego, na którym od XVIII wieku, aż do lat czterdziestych XX wieku, od strony północnej grzebano katolików, a od południa ewangelików.

Kompleks pałacowo parkowy z pałacem z I połowy XVII wieku i starodrzewem w parku.



Na początku XVIII wieku miejscowość wraz z majątkiem nabył przybyły z Lotaryngii hrabia Johan Heinrich d’Hautoi de Bronne. Z jego to inicjatywy na miejscu wcześniejszego dworu został wzniesiony w latach 1715-1725 wspaniały barokowy pałac, którego autorstwo przypisuje się znakomitemu architektowi śląskiemu Johannowi Blasiusowi Peinterowi. Wskutek braku męskiego spadkobiercy w linii prostej, ostatni właściciel dóbr przekazał je swojemu bratankowi, hrabiemu Haussonville i w rękach tego rodu pozostały one do roku 1833. W roku 1899 posiadłość została kupiona od Fuhrmanna – Karringa przez zniemczoną rodzinę włoską von Ballestrem di Castellengo. Za ich panowania, z inicjatywy Frantza von Ballestrema, w 1900 roku dokonano rozbudowy pałacu, dostawiając dwa symetryczne skrzydła skrajne. Po wojnie pałac przez wiele lat był zamieszkiwany przez pracowników miejscowego PGR-u. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych mieścił się w nim Zakład Poprawczy Ministerstwa Sprawiedliwości, a obecnie funkcjonuje tutaj kuratoryjny Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy dla dzieci z upośledzeniem lekkim. Główny budynek pałacu jest trzykondygnacyjny, natomiast skrzydła boczne są dwukondygnacyjne. Rzut całości przypomina literę C. Na osi fasady centralnej reprezentacyjne schody wykończone kamienną balustradą. Na poziomie pierwszego piętra znajduje się balkon zwieńczający bogato zdobiony główny portal wejściowy, obramowany dwoma pilastrami. Przechodzą one w konsole podtrzymujące kamienną balustradę balkonu z wazonami. W gzymsie głównym nad wejściem balkonowym, umieszczono wspaniale dekorowany kartusz z herbami rodzinnymi Ballestremów. Na osi ogrodowej wysunięty szeroki ryzalit z obszernym tarasem, nad którym znajduje się niewielki balkon z kamienną ozdobną balustradą. Cały budynek zdobiony płaskimi pilastrami międzyokiennymi i barokowymi obramieniami okien. Dachy mansardowe ceramiczne zdobione licznymi nadbudówkami poddaszowymi. Układ pomieszczeń korytarzowy i amfiladowy. Ostatnią renowację obiektu przeprowadzono w 1995 roku. W otaczającym rezydencję parku typu krajobrazowego zachowało się wiele ciekawych okazów drzew i krzewów, a także staw rybny. Z licznych niegdyś elementów architektury ogrodowej zachowały się ruiny wzniesionego około 1720 roku pawilonu z ciekawą kolumnadą i pięknymi figuralnymi rzeźbami z piaskowca, personifikującymi cztery pory roku (niestety - obecnie tylko trzema). I znowu niestety, nie ma już pięknych kamiennych lwów strzegących dojścia do głównego wejścia pałacu, nie ma już pięknej rzeźby św. Floriana i kilku innych, które zostały skradzione w ostatnich dwóch – trzech latach, „pod bokiem” rezydentów (pałac jest ciągle zamieszkały). Na wschód od głównego założenia pałacowo-parkowego znajduje się cały kompleks folwarcznych zabudowań gospodarczych, z którego wyróżnia się budynek o cechach klasycystycznych.


_______________________________
Teksty i rysunki Henryk Rusewicz
www.ziemialubinska.pl

Wróć do spisu treści